We zijn allemaal lek
Water is overal. Het stroomt letterlijk door ons lijf. Elk van ons heeft watermoleculen in zich die ooit door dino’s zijn gedronken, over de zeebodem zijn gespoeld en als regen zijn neergevallen. We zijn diep verbonden met water – het is ons, en wij zijn het. Toch is (toegang) tot schoon water en wateveiligheid niet vanzelfsprekend. Een verkenning van mogelijke toekomsten.
LEK, toekomstverkenning van STT naar waterrechtvaardigheid © toekomstecoloog
Water als grondstof of als relatie?
Toch verandert onze relatie met water zodra het buiten ons lichaam is. Dan wordt het ‘gewoon’ een grondstof, een indicator, iets dat je kunt controleren, meten en verkopen. Maar wat gebeurt er als we water alleen zo bekijken? De gevolgen zien we overal: PFAS-deeltjes die via het water ons lichaam binnenkomen, watervervuiling, kanalisering en overstromingen.
In Limburg noemen ze de rivier de Maas ‘moeder Maas’. Dat zegt iets over een veel oudere relatie met water: niet als bezit, maar als relatie – als een entiteit met een stem. In Nieuw-Zeeland en Bangladesh hebben rivieren zelfs persoonsrechten gekregen, waardoor hun stem meetelt bij beslissingen en beleid.
Wat kunnen we leren van water?
© STT
Wat als wij onszelf niet langer als ‘gebruikers’ van water zien, maar als onderdeel van het water? De beroemde quote ‘Wees als water, mijn vriend’ uit de Karate Kid-films en de nieuwste verkenning LEK van Stichting Toekomstbeeld der Techniek (STT) naar waterrechtvaardigheid, nodigen uit tot die gedachte. In deze verkenning verscheen ook mijn toekomstverhaal over moeder Maas.
Een lek markeert een begin. Een verschuiving die zich langzaam voltrekt. Iets dat vraagt om aandacht, nieuwe verbindingen en een andere manier van kijken, schrijft speculatief ontwerper Lisa Mandemaker in deze verkenning.
Water is vloeibaar, geduldig, sterk, en altijd in verbinding met alles om zich heen. Tegelijkertijd is het in staat om de meest vastgeroeste structuren los te weken en opnieuw vorm te geven. Hoe zou jij de wereld opnieuw vormgeven als je water was?
© Nate Neelson
Rechtvaardigheid als lens
In ‘LEK’ brengt Lisa Mandemaker studenten, onderzoekers, beleidsmakers, kunstenaars en ontwerpers samen rond de toekomst van water. Hoe zijn water, technologie en rechtvaardigheid met elkaar verbonden? De verkenning werd op 25 juni gelanceerd in het Maritiem Museum Rotterdam en kun je hier downloaden.
De toekomst van water vraagt om meer dan technologische innovatie of ecologische aanpassingen – het vraagt om rechtvaardigheid. Technologie beïnvloedt wie toegang heeft tot water, wie risico’s loopt en wie invloed heeft op besluiten. Door klimaatrechtvaardigheidskaders te vertalen naar het waterdomein, ontstaat een nieuwe blik op eerlijke omgang met water en technologie.
“Terwijl ijskoud water aan haar benen en vingers likt, is ze dichter bij haar moeder. Haar hart. Het water verbindt alles met elkaar. Van de rivier tot de zee. Een mens bestaat tenslotte voor zestig procent uit water en zo worden we allemaal deel van de grote waterkringloop.
Dit fragment komt uit mijn korte speculatieve fictie Ós Moder Maas, geschreven voor de STT-verkenning. Hierin verken ik de verwevenheid en wrijving tussen mens, natuur en technologie.
© Tim Marshall
Tot slot: hoe kijk jij naar water?
De toekomst van water vraagt om een andere manier van kijken. Niet alleen als grondstof, maar als relatie. Niet alleen als bezit, maar als deel van onszelf. Hoe zou jij de wereld opnieuw vormgeven als je vloeibaar, geduldig en verbonden was – als water?