Ik zag een vrouw een slechtvalk worden
Ik zie het voor mijn ogen gebeuren. De ene vrouw verandert in een slechtvalk. De ander in een boom, een derde in een bever. De man blijft een man - uit de toekomst. In mijn workshops vinden dit soort metamorfoses zo vaak plaats dat ik er niet meer van opkijk. Je kunnen verplaatsen in een ander, mens of niet-mens, is essentieel voor toekomstdenken.
© toekomstecoloog
In toekomstdenken is het belangrijk om niet alleen met feiten en cijfers te werken, maar ook met verhalen. Narrative transport helpt daarbij: het is het proces waarbij je zo in een verhaal wordt gezogen dat het even voelt alsof je die ander bent. Dit maakt het mogelijk om nieuwe perspectieven te ervaren en beter te begrijpen hoe anderen de toekomst kunnen beleven. Dit pas ik toe bij het ontwikkelen en invoelbaar maken van toekomstscenario’s.
Narrative transport maakt het mogelijk om die andere blik te ervaren zonder dat je die toekomst zelf hoeft te hebben meegemaakt. Het is een manier om empathie en begrip te vergroten, wat nodig is om toekomstbestendig te denken en te handelen. Verhalen zijn dus niet alleen illustratief, ze zijn een middel om daadwerkelijk anders te gaan denken en handelen.
Een uitnodiging om anders te kijken naar het nu
In mijn workshops nodig ik mensen vaak uit om zich te verplaatsen in die toekomstige ander. Hierbij beperken we ons niet tot de menselijke toekomstige generaties, maar ook planten, dieren, niet-levende natuur en technologie. De toekomst verkennen is strategisch: welke wereld bouwen we, wie profiteert daarvan en wie bepaalt de prijs? Hoe geven we onze organisatie vorm en op welk verhaal over de toekomst is die gebaseerd?
© toekomstecoloog
We hebben meer, en diverse verhalen nodig over de wereld waarin we leven, betoogt ook ecofeminist Sophie Strand in haar boek The Flowering Wand. Want de wereld die bouwen is vaak nauw verweven met de capitalistische, patriarchale verhalen die de boventoon voeren. Maar er zijn andere verhalen, verhalen over gemeenschap, leren van planten en luisteren naar het water, zoals in de nieuwste verkenning LEK van Stichting Toekomstbeeld der Techniek waarin ik een toekomstverhaal schreef over Moeder Maas.
Ruimte voor twijfel
Narrative transport maakt het mogelijk om niet alleen te bedenken wat er anders kan, maar ook te voelen wat dat betekent. Het helpt je om je eigen positie in het systeem te herkennen, en om te zien waar je invloed kunt uitoefenen. Door verhalen te gebruiken in toekomstdenken, maak je ruimte voor nuance, voor twijfel, en voor het besef dat er altijd meerdere perspectieven zijn.
Zo dromen we niet alleen over een andere toekomst, maar kunnen we er ook actief vorm aan geven in onze bedrijven, scholen, musea, organisaties en politiek.