De toekomst als ecologie
Ik geloof dat we andere verhalen nodig hebben over de toekomst. Op dit moment lijkt er weinig reden tot een hoop: klimaatinstorting, geopolitieke puinhopen, oorlogen, onderdrukking en polarisatie regeren de krantenkoppen. Maar hoe kunnen we een betere toekomst bouwen als we ons die niet eens kunnen voorstellen? We zitten vast in onze verhalen van lineaire groei, individualisme en schaarste.
Kikila Perrin heeft dit concept op inzichtelijk vastgelegd in twee diagrammen die het Euro-Noord-Amerikaanse wereldbeeld contrasteren met de perspectieven van inheemse samenlevingen. Deze beelden laten zien hoe verschillend deze twee visies op de wereld zijn, en hoe het anders kan.
Euro-Noord-Amerikaans wereldbeeld
bron: nagetekend van Kikila Perrin (2022) “Life-worlds”. Learning to Listen: Cedar, (Re)Stories & Circle of Relations
Het Euro-Noord-Amerikaanse wereldbeeld, dat dominant is in westerse samenlevingen, is gebouwd op individualiteit. In dit perspectief worden we allemaal gezien als unieke individuen, elk in onze eigen persoonlijke bubbels van bezit, ‘vrijheid’ en overtuigingen. We navigeren door de wereld als afzonderlijke entiteiten, af en toe botsend met anderen terwijl we onze individuele doelen nastreven. Tijd wordt afgebeeld als een lineaire en meedogenloze mars richting vooruitgang.
Dit wereldbeeld heeft wetenschappelijke en technologische vooruitgang opgeleverd, maar staat ook aan de basis van kapitalisme en ongelijkheid door de focus op het individu, het beschermen van de eigen belangen, en de loskoppeling van natuur. Alleen mensen zijn in dit wereldbeeld namelijk een individu - de natuur is grondstof, omgeving of ‘de ander’.
Inheemse wereldbeelden
bron: nagetekend van Kikila Perrin (2022) “Life-worlds”. Learning to Listen: Cedar, (Re)Stories & Circle of Relations
In tegenstelling tot het Euro-Noord-Amerikaanse perspectief, hebben veel inheemse samenlevingen een wereldbeeld dat diep geworteld is in relaties. Hierbij zien we individuen niet als losse entiteiten, noch als slechts tandwielen in een grotere machine. Ze zijn in plaats daarvan diep met elkaar verstrengeld in een complex web van relaties: elke actie heeft gevolgen die door de hele gemeenschap te voelen zijn.
In inheemse wereldbeelden is tijd niet lineair, maar eerder cyclisch en nauw verbonden met specifieke plekken. Tijd is geen abstract begrip, je kunt het niet 'kopen’, opdelen of gebruiken zoals westerse tijd.
Dit perspectief benadrukt het belang van leven in relatie met de natuurlijke wereld, als onderdeel van die wereld en het begrip dat het verleden, heden en toekomst allemaal met elkaar verweven zijn. Nadrukkelijk zijn planten, dieren, rivieren en bergen ook individuen, en niet alleen de mensen.
De toekomst als ecologie
Om de milieu- en sociale uitdagingen van onze tijd aan te pakken, is relationeel denken een onmisbare voorwaarde. Als we ons de toekomst voorstellen, waar richten we ons dan op? Het is onmogelijk om een probleem op te lossen, zoals aanpassing aan en mitigatie van het klimaatprobleem, zonder de anderen daarbij mee te nemen, zoals ongelijkheid, armoede en de instorting van ecosystemen.
De toekomst als ecologie betekent op een verbonden en brede manier ontwikkelingen extrapoleren naar de toekomst. Het betekent ook een grote diversiteit aan stemmen meenemen die deze toekomst actief vormgeven. Wie bepaalt nu de toekomst en wie ontbreekt er? Hoe zit het met de stemmen van marginale groepen, kinderen, vrouwen, bijen en zeeën? Hoe ziet een toekomstscenario er uit die deze stemmen en hun onderlinge verbondenheid centraal stellen?